PGW Wody Polskie ogłaszają kolejne przetargi na inwestycje retencji korytowej, której zadaniem jest poprawa bilansu wodnego na terenach rolniczych. Z powodu postępującej suszy ogółem na ten cel przeznaczono dodatkowe 154,7 mln PLN na realizację 645 zadań inwestycyjnych na terenie całej Polski.

Wody Polskie w ciągu dwóch lat istnienia na terenie całej Polski zrealizowały 8 tys. zadań, mających wpływ na poprawę lokalnego bilansu wodnego. Inwestycje z tego tytułu opiewały łącznie na kwotę 554 mln PLN.

W 2020 roku zaplanowaliśmy 4.000 tego typu zadań, na które przeznaczonych jest 380 mln PLN. Dodatkowo 60 mln PLN skierowane jest na nowatorski program kształtowania zasobów wodnych na terenach rolniczych w regionach najbardziej zagrożonych suszą rolniczą. Głównym założeniem i celem jest ograniczenie skutków suszy przez wzmocnienie retencji korytowej rzek, kanałów i rowów, przez budowę i odbudowę systemu jazów, zastawek, przepusto-zastawek, umożliwiających nawodnienie użytków rolnych.

Przeciwdziałanie skutkom suszy jest obecnie najważniejszym zadaniem, jakie wykonują Wody Polskie. Odkąd powstało nasze Gospodarstwo, czyli od 2018 roku, realizujemy program Stop suszy. W jego ramach działamy wielotorowo.

• Nasze Gospodarstwo w ramach przeciwdziałania skutkom suszy realizuje już inwestycje, które wpływają na poprawę bilansu wodnego kraju. Na ten cel przeznaczonych jest ponad 2 mld PLN. W tym roku Wody Polskie szczególnie koncentrują się na lokalnych działaniach na terenach rolnych. Ze szczególnym uwzględnieniem regionów najbardziej zagrożonych suszą, w tym suszą rolniczą. Na ten cel jest dodatkowo przeznaczonych 157 mln PLN, z czego 60 mln zostanie zagospodarowane w postaci inwestycji już w tym roku. Równolegle wprowadzamy również kolejne rozwiązania z zakresu małej i dużej retencji, które poprawią stan zasobów wodnych w Polsce.
• Działania inwestycyjne opierają się na szczegółowych analizach dokonanych za pomocą najnowocześniejszych metod badawczych. Na ich podstawie przeanalizowaliśmy szczegółowo zjawisko suszy w Polsce i kończymy opracowanie kompleksowego planu przeciwdziałania skutkom suszy. Dokument będzie zawierał analizę możliwości powiększenia dyspozycyjnych zasobów wodnych oraz zbiór niezbędnych inwestycji. Znajdą się w nim także konkretne wskazania dla samorządów pomocne w kształtowaniu zrównoważonej gospodarki wodnej na terenach gmin, a w konsekwencji – całego kraju. Dokumenty planistyczne tej rangi przyjęło już dziesięć państw europejskich, w tym m.in. Wielka Brytania, Francja Hiszpania, Słowacja i Ukraina.
• Prowadzimy kampanie społeczne i edukacyjne, które są ważnym elementem dla całościowego podejścia do zasobów wodnych kraju. Celem jest przede wszystkim zwiększenie świadomości społecznej dotyczącej niewielkich zasobów wodnych, jakimi dysponujemy w Polsce. W szczególności – do racjonalnego gospodarowania wodą już na poziomie indywidualnym, w tym nieprzeznaczania najwyższej jakości wody pitnej do podlewania trawników i innych celów niż bytowe, zwłaszcza w sezonie wiosenno-letnim.
  
  

Program Rozwoju Retencji

Na terenie działania Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie realizowane będą między innymi działania z wykorzystaniem istniejących budowli piętrzących:

• zamykanie zasuw jazów przeprowadzane zgodnie z harmonogramem nawodnień,
• regulowanie wysokości piętrzenia w dostosowaniu do aktualnych warunków hydrologiczno-meteorologicznych (odbywa się poprzez stopniowe opuszczanie zasuw jazów zmniejszając przepływ wody przez budowle piętrzące, aż do całkowitego zamknięcia zasuw jazów w przypadku wystąpienia suszy lub na stopniowym podnoszeniu zasuw jazów); kontrolę efektywności nawodnień przeprowadza się przynajmniej raz w tygodniu na każdej budowli piętrzącej przez okres trwania nawodnień;
• zamykanie istniejących budowli piętrzących (początek marca) celem zmniejszenia natężenia funkcji drenujących koryta cieków, co pozwoli na utrzymywanie wyższego poziomu wód gruntowych na przyległych gruntach, na rzędnej NPP przy niskich i średnich stanach wody,
• obsługa i bieżąca konserwacja budowli piętrzących – regulowanie wysokości piętrzenia wody w korycie rzek/kanałów w dostosowaniu do potrzeb,
• zamykanie budowli w celu gromadzenia wód, utrzymywanie i kontrolowanie poziomu wód na określonych rzędnych, otwieranie i obniżanie poziomu piętrzenia w określonych przypadkach (sianokosy, konserwacje).
  
  
  

RZGW w Warszawie na liście działań w zakresie retencjonowania wód w korytach ma zaplanowanych kilkadziesiąt zadań.

RZGW w Warszawie już zrealizował projekt „Analiza możliwości zwiększenia retencji na terenach leśnych, rolniczych i zurbanizowanych na obszarze ZP Wkry w ramach utrzymania oraz zwiększenia istniejącej zdolności retencyjnej w Regionie Wodnym Środkowej Wisły”. Wynikał on z programu działań Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla obszaru dorzecza Wisły, a także z programu działań Planu Przeciwdziałania Skutkom Suszy w Regionie Wodnym Środkowej Wisły. Celem pracy było przeprowadzenie analizy dotyczącej możliwości zwiększenia retencji na terenach leśnych, rolniczych i zurbanizowanych na obszarze zlewni planistycznej Wkry. Wykonanie ekspertyzy miało na celu zidentyfikowanie środków zwiększających retencję wód z wykorzystaniem analizy charakterystyki zlewni Wkry oraz modelowania jej procesów hydrologicznych. Karty zaleceń zostały przekazane do jednostek samorządowych i Zarządu Zlewni w Ciechanowie, który uwzględnia je w planach zadań utrzymaniowych. Uwzględniane są także zalecenia Z katalogu Dobrych Praktyk np. wykaszanie rzeki naprzemiennie, w jednym roku jedna, a w następnym roku druga strona (np. lewa skarpa i dno do osi rzeki, rok później prawa). Działanie to zrealizowano na rzece Mławce. Pozwoliło to utrzymać zwiększony poziom wody w rzece w okresie niskich stanów wód oraz polepszyć warunki życiowe organizmom wodnym.

Drugim takim projektem był projekt pn. „Analiza możliwości zwiększenia retencji na terenach leśnych, rolniczych i zurbanizowanych na obszarze ZP Pilicy w ramach utrzymania oraz zwiększenia istniejącej zdolności retencyjnej w Regionie Wodnym Środkowej Wisły”. Podobnie i tu, celem projektu było przeprowadzenie analizy dotyczącej możliwości zwiększenia retencji na terenach leśnych, rolniczych i zurbanizowanych na obszarze zlewni planistycznej Pilicy. Wykonanie ekspertyzy miało na celu zidentyfikowanie działań zwiększających retencję wód z wykorzystaniem analizy charakterystyki zlewni Pilicy oraz modelowania jej procesów hydrologicznych. Na potrzeby oceny istniejącej retencyjności w zlewni Pilicy oraz analizy możliwości jej zwiększenia opracowano zintegrowany model hydrologiczny zlewni. Do jego budowy zastosowano program MIKE SHE - opracowany przez DHI Water and Environment - oparty na matematycznym opisie wszystkich istotnych procesów fizycznych obiegu wód. W modelu MIKE SHE dla zlewni Pilicy odwzorowany został pełny cykl hydrologiczny, uwzględniający dane hydrologiczne, meteorologiczne, topograficzne oraz geologiczne i hydrogeologiczne. Wody powierzchniowe są włączone do modelu obiegu wód MIKE SHE za pomocą odrębnego, lecz współdziałającego z MIKE SHE programu MIKE 11. Wynikiem projektu są m.in. ocena aktualnej zdolności retencyjnej zlewni oraz program działań mających wpływ na jej zwiększenie. Opracowane przez wykonawcę dokumenty zostaną przekazane do gmin.