Czy rozwiązania bazujące na naturze (ang. nature-based solutions, w skrócie NBS) mogą uchronić nas od suszy lub powodzi? Czy są one równie skuteczne  w zapobieganiu ekstremalnym zjawiskom hydrologicznym jak rozwiązania z zakresu „szarej infrastruktury”? Jakie dodatkowe korzyści dla społeczeństwa i środowiska płyną z zastosowania NBS?

W ramach projektu Reconect - Regenarating ECOsystems with Nature-based solutions for hydro-meteorological risk rEduCTion odbyło się kolejne spotkanie, na którym uczestnicy szukali odpowiedzi na powyższe pytania. 

Przypomnijmy – celem projektu Reconect jest transfer wiedzy związanej z wdrażaniem rozwiązań bazujących na naturze od partnerów międzynarodowych w celu zastosowania sprawdzonych rozwiązań na gruncie krajowym.

Fot.Wody Polskie

Tym razem mieliśmy okazję obejrzeć NBS znajdujący się na jednym z duńskich fiordów w okolicy miasta Odense. Obszarowi podmiejskiemu Seden Strand grozi powódź ze względu na podnoszący się poziom morza. Bezpośrednim zagrożeniem powodzią objęte są 142 domy prywatne oraz ponad 60 ha użytków rolnych o dużej wartości. Nasilenie ryzyka powodziowego występuje szczególnie podczas silnych sztormów, kiedy to poziom morza potrafi podnieść się nawet o ponad 2 m. Na odwiedzanym przez nas obszarze znajdują się również cenne siedliska słonych łąk stanowiące obszar bytowania rzadkich gatunków. Ze względu na swoje walory przyrodnicze obszar ten został objęty ochroną w ramach sieci Natura 2000. W ramach realizacji NBS rozebrano stary wał przeciwpowodziowy, którego wysokość nie była już wystarczającą ochroną dla omawianego obszaru. W jego miejsce wzniesiono nowy, wyższy wał, który został przesunięty w głąb lądu. Dzięki temu uzyskano przestrzeń dla wód morskich. Dzięki podjętym działaniom powstał obszar, który w okresie sztormowym może zostać wykorzystany jako polder zalewowy. Stworzenie większej przestrzeni pomiędzy wałem a brzegiem morskim dzięki okresowemu zalewaniu morską wodą przyczyniło się  do naturalnej sukcesja łąk solnych, które dzięki temu znacznie zwiększyły swoją powierzchnię. Ponadto na obszarze powstałego NBS zasypano kanały odwadniające, a płynący przez niego ciek wodny poddano renaturyzacji przywracając meandrowanie koryta. Dzięki temu dano naturze możliwość odtworzenia mozaiki podmokłych obszarów słono- i słodkowodnych, będących miejsce bytowania zwierząt objętych ochrona gatunkową, w tym wielu gatunków ptaków. Aby podnieść atrakcyjność rekreacyjną obszaru wybudowano ścieżkę spacerową, pozwalającą obejrzeć podmokłe obszary oraz wieżę  widokową ułatwiającą obserwację ptaków. Obszar, na którym zlokalizowany jest NBS, poza częścią objętą ochroną,  jest gospodarczo wykorzystywany przez człowieka – odbywa się tam wypas koni z pobliskiej stadniny.

Wizyta w terenie, fot. Wody Polskie

Poza wycieczką terenową w ramach spotkania uczestnicy mieli możliwość pochwalić się postępami w realizacji prac mających na celu upowszechnienie NBS jako rozwiązań wspomagających ochronę przed ekstremalnymi zjawiskami hydrologicznymi. Jak na każdym spotkaniu mieliśmy możliwość wysłuchać ciekawych prezentacji. Odbyła się również sesja posterowa –plakat obrazujący postęp prac nad polskim NBS cieszył się dużym zainteresowaniem uczestników spotkania. Bardzo ciekawą formą wymiany wiedzy na temat rozwiązania bazujących na naturze były warsztaty, na których uczestnicy, podzieleni na kilka zespołów, mieli za zadanie do opisanego przypadku zagrożeń dobrać najskuteczniejsze rozwiązania z zakresu NBS, pamiętając o zaplanowaniu ich w taki sposób, aby poza opanowaniem niebezpieczeństw wynikających z ekstremalnych zjawisk, również uwzględnić korzyści płynące z zastosowanych rozwiązań dla środowiska naturalnego i szeroko rozumianego społeczeństwa. Forma warsztatów zachciała nas do prowadzenia ożywionych dyskusji i przyczyniła się do powstania twórczych pomysłów. Potwierdziła się zasada, że dzięki współpracy wiedza i efektywność pracy grupowej znacznie przewyższa wiedzę i możliwości poszczególnych jednostek. Zresztą jednym z kluczowych założeń projektu Reconet jest współpraca z wszystkimi grupami interesariuszy już od najwcześniejszego etapu planowania NBS. Świetnym przykładem tego, że wypracowanie wspólnych satysfakcjonujących rozwiązań jest możliwe, był oglądany przez nas duński NBS, który realizowany był zarówno na gruntach znajdujących się w rękach prywatnych jak i stanowiących własność publiczną, a jego ostateczny kształt tworzony był przy dużym zaangażowaniu lokalnej społeczności.

 Warsztaty, fot. Wody Polskie