W dniach 10-13 października br. odbył się wyjazd studyjny pod nazwą „Kampinoskie Bagna 2”, zorganizowany przez Regionalne Centrum Ekologiczne REC Polska, w ramach projektu Kampinos WetLife LIFE19 NAT/PL/000746.

W wyjeździe udział wzięli przedstawiciele Kampinoskiego Parku Narodowego, Urzędu Marszałkowskiego  Województwa Mazowieckiego, przedstawiciele ze Starostw w Nowym Dworze Mazowieckim, Warszawy Zachodniej, Sochaczewa, z Urzędów Gmin Czosnów i Kampinos, a także z Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie.

Celem wyjazdu na tereny Polski północno - zachodniej oraz Niemiec było pokazanie efektów, jakie przynoszą działania hydrotechniczne zmierzające do przywrócenie naturalnych funkcji terenów podmokłych, wzbogacenia bioróżnorodności terenu oraz rewitalizacji rzek. W ciągu 4 dni uczestnicy odwiedzili 7 miejsc realizacji różnych projektów dotyczących ochrony mokradeł oraz renaturyzacji rzek, a także mieli możliwość  przedyskutowania tematów związanych z ich realizacją.

Miejsca realizacji projektów:

• Renaturyzacja rzeki Iny – projekt budowy bystrzy kamiennych jako metoda małej retencji, wzbogacenia morfologii rzek, ich różnorodności biologicznej i zdolności do samooczyszczania,
• Pasewalk – projekt rewitalizacji fragmentu starego koryta skanalizowanej rzeki Uecker, realizowany przez Regionalny Urząd ds. Rolnictwa i Środowiska w Mecklemburgii-Pomorzu Przednim,
• Martensches Bruch – projekt ponownego nawodnienia zmeliorowanego torfowiska topogenicznego wykupionego w całości na rzecz ochrony przyrody, realizowany przez Deutsche Bundestiftung Umwelt,
• Anklamer Stadtbruch - największy obszar torfowiskowy w Niemczech o powierzchni 1500-2000 ha. Położony na pograniczu lądu i morza. Wcześniej zmeliorowany i zalesiony, ale po przerwaniu wałów podczas wezbrania sztormowego w listopadzie 1995 r. wyłączony z gospodarowania i poddany ochronie biernej. Od roku 2018 jako rezerwat przyrody fundacji NABU stanowi obszar lęgowy ponad 100 gatunków ptaków wodno-błotnych, na którym przywrócono proces torfotwórczy oraz naturalna mozaik siedlisk,
• Greifswald Mire Centre – spotkanie z przedstawicielami organizacji eksperckiej utworzonej w 2015 r. przy największym europejskim ośrodku uniwersyteckim zajmującym ochroną torfowisk. Organizacja ta wspiera współpracę nauki, polityki i praktyki w celu wdrożenia jak najlepszych rozwiązań w ochronie bagien zarówno na poziomie lokalnym, jak globalnie.
• Karrendorfer Wiesen - pierwotnie bagienny obszar nadmorski odwadniany od XV w. oraz w XX w. w celu intensywnego użytkowania: orka, uprawa zbóż z użyciem nawozów i pestycydów. W latach 1993-1994 przywrócono pierwotne stosunki wodne poprzez rozebranie wałów przeciwpowodziowych, zasypanie 8,5 km rowów melioracyjnych oraz odtworzenie 3 km potoków pływowych. Aktualnie teren ten, podlega naturalnym cyklom powodziowym i jest użytkowany rolniczo w ramach tzw. paludikultury (bagienne rolnictwo).
• Park Narodowy „Ujście Warty” - utworzony został w roku 2001 w obrębie ujścia rzeki Warty do Odry. Jego najcenniejsza, całkowicie dzika część to bagienny obszar wykształcony w widłach rzeki Warty i wpadającej do niej Postomii - „ptasi raj” o powierzchni ponad 4000 ha. Pozostała część, z wyjątkiem lasów łęgowych w tzw. międzywalu, jest użytkowana rolniczo i poddawana czynnym zabiegom ochronnym. W latach 2008-2014 zrealizowano tu projekt LIFE+, w ramach którego przeprowadzono modernizację urządzeń melioracyjnych w zmeliorowanym Polderze Północnym, mającą na celu pogodzenie dobrych warunków bytowania ptaków wodno-błotnych z gospodarką rolną.

Wszystkie wyżej wymienione miejsca realizacji projektów nawiązują do działań retencyjnych i naturyzacyjnych na Kanale Łasica i Kanale Zaborowskim, które zostały zaplanowane na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego w ramach projektu „Kampinoskie Bagna 2”.

Celem tego projektu jest poprawa stanu mokradeł w Puszczy Kampinoskiej. Obszary te w przeszłości zostały zmeliorowane w celu intensywnej produkcji rolnej. Współcześnie rolnictwo zanikło, a tereny zostały wykupione przez Kampinoski Park Narodowy z przeznaczeniem na ochronę przyrody i odtworzenie naturalnych siedlisk łęgowych. Zaplanowano budowę szeregu piętrzeń na ww. kanałach wraz naturyzacją ich koryt. Działania te mają w efekcie zwiększyć retencję na obszarach bagiennych i poprawić bioróżnorodność terenu KPN. Aby to osiągnąć, nie powodując jednocześnie ryzyka powodziowego na terenach prywatnych, zastosowano modelowanie hydrauliczne przy użyciu odpowiedniego programowania. Proces ten to tysiące pomiarów geodezyjnych trwających około roku i wybranie odpowiedniego wariantu, w wyniku którego nastąpi poprawa wilgotności terenów bagiennych w KPN-ie bez zwiększenie ryzyka powodziowego na gruntach prywatnych. Skomplikowany układ hydrologiczny polegający na budowie sekwencji bystrzy kamiennych, progów drewnianych i działań naturyzacyjnych na ciekach to rozwiązanie które pozwoli na ochronę mokradeł bez negatywnego wpływu na  sąsiednie  zagospodarowania człowieka.  Działania te będą wpływały na podniesienie poziomu wód w okresach przepływów niskich i średnich, natomiast w okresach przypływów wysokich oddziaływanie będzie niewielkie. Jest to spełnienie zasady zrównoważonego korzystania z wód i mogą być przykładem dla innych tego typu inwestycji w Polsce.